KHUTBAH I
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ بِنِعْمَتِهِ تَتِمُّ الصَّالِحَاتُ، وَبِهِ دَفَعَ الضَّرَّاءَ وَالْمَكْرُوْهَاتِ، أَشْهَدُ أَنْ لَا اِلَهَ إِلَّا الله وَحْدَهُ لا شَرِيك لَه، ذُو اْلجَلالِ وَالإكْرام، وَأَشْهَدُ أَنّ سَيِّدَنَا وَنَبِيَّنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسولُه، اللّهُمَّ صَلِّ و سَلِّمْ وَبارِكْ عَلَى سَيِّدِنا مُحَمّدٍ وَعَلَى الِه وَأصْحابِهِ وَالتَّابِعينَ بِإحْسانِ إلَى يَوْمِ الدِّين،
أَمَّا بَعْدُ: فَيَاأيُّهَا الإِخْوَان، أُوْصِيْكُمْ وَ نَفْسِيْ بِتَقْوَى اللهِ وَطَاعَتِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنْ، قَالَ اللهُ تَعَالىَ فِي اْلقُرْانِ اْلكَرِيمْ: أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الَّشيْطَانِ الرَّجِيْم، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيْمْ: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا الله وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا، يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ الله وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا وقال تعالى يَا اَيُّهَا الَّذِيْنَ آمَنُوْا اتَّقُوْا اللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوْتُنَّ إِلاَّ وَأَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. صَدَقَ اللهُ العَظِيمْ
Ma’asyiral Muslimin rahimakumullah…
Wonten ing kesempatan Jumat punika, Kula wasiat dhateng kula pribadi saha panjenengan sedaya, sumangga sami ndedongo mugi kita tansah taqwa dhateng Allah ﷻ kanthi taqwa kang saestu, inggih punika kanthi netepi sedaya dhawuhipun lan nebihi saking sedaya awisanipun Allah SWT.
Allah ﷻ paring dawuh wonten ing Surah Al-Hasyr ayat 18:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ، وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
“Heh wong-wong kang pada iman, padha wediha marang Allah, lan saben wong kudu nggatekake apa kang wis ditindakake kanggo dina sesuk (akhirat). Wediha marang Allah. Temenan, Allah ngerti kabeh apa sing kok lakoni.”
Jamaah Jum’ah ingkang kinurmatan Allah…
Ing dinten menika kita badhe nyinaoni ajaran penting wonten ing agami Islam, inggih punika moderasi beragama, ing basa Arab pun-wastani wasathiyah.
Moderasi beragama punika cara pandang, sikap, lan laku agama kang adil, seimbang, ora keras, ora ngoyak-ngoyak, nanging uga ora sembrana utawa ngeremehake ajaran.
Agami Islam punika sanes agami kang atos/keras utawa sembrono. Islam rawuh kanthi jalur tengahan—imbang antawis donya lan akhirat, hak Allah lan hak manungsa, akal lan wahyu, ibadah lan muamalah.
Allah ﷻ ngendika wonten ing Al-Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ
“Lan koyo mengkono kuwi, Aku wis nggawe siro dadi umat tengah (wasath), supaya siro dadi saksi tumrap menungsa liyane.” (QS. Al-Baqarah: 143)
Ma’asyiral Muslimin rahimakumullah…
Tegesipun wasath ing ayat punika ngewrat kathah makna: adil wonten ing hukum, seimbang wonten ing ibadah, proporsional wonten ing akidah, lan toleran wonten ing gesang sosial. Menikalah ciri khas umatipun Kanjeng Nabi Muhammad ﷺ.
Wonten ing sejarahipun Nabi ﷺ, kita saged nyumurupi tuladha nyata saking moderasi:
Kaping pisan, wonten ing dakwah, Nabi ﷺ lembah lembut, mboten atos, mboten kaku.
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ
“Merga saka rahmate Allah, siro (Muhammad) dadi alus atine marang wong-wong kuwi.” (QS. Ali ‘Imran: 159)
Kaping kalih, wonten ing ibadah, Nabi ﷺ nglarang sikap ekstrim. Nalika tigang sahabat kepengin poso terus-terusan, shalat wengi tanpa turu, lan ora gelem nikah, Nabi ﷺ dhawuh:
فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي
“Sing sapa ora seneng sunnahku, mula dudu golonganku.” (HR. Bukhari lan Muslim)
Kaping tiga, wonten ing masyarakat, Nabi ﷺ urip bareng kaliyan Yahudi lan Nasrani ing Madinah, mbentuk Piagam Madinah kagem urip rukun lan damai.
Ma’asyiral Muslimin rahimakumullah…
Ampun ngantos salah faham. Moderasi artosipun sanes ngeblur akidah, campur agama, utawa nyebut kabeh bener.
Moderasi beragama punika tegese tetep mantep anggenipun ndhudhuk prinsip Islam, nanging sesrawungan kanthi wicaksana, tanpa nesu, tanpa kekerasan, lan ngugemi rasa tresna.
ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ
“Ajakana manungsa menyang dalane Gustimu nganggo kawicaksanan lan piwulang kang becik.” (QS. An-Nahl: 125)
Ma’asyiral Muslimin rahimakumullah…
Wonten ing kehidupan beragama, wonten kalih kelompok ingkang berseberangan:
Kaping sepindah, ghuluw (kelewihan): banget atos ngerteni agama, nglarang barang halal, lan gampang ngarani wong sesat.
Kapindho, tafriith (remeh): nglirwakake kewajiban, ngeremehake syari’at, ora mikir halal haram.
Kaping tiga, kalih kalihé padha nyimpang saka dalan kang bener. Mula Islam rawuh dados dalan tengah — kados tali lurus kang maringi pituduh tumuju margi ingkang leres.
Ma’asyiral Muslimin rahimakumullah…
Kita manggon wonten ing nagara kang majemuk. Benten suku, agama, budaya, lan basa, punika kasunyatan. Mula moderasi beragama dados perekat persatuan bangsa.
Ing Islam, ukhuwah punika gadhah tigang macem:
- Ukhuwah Islamiyah: paseduluran antar Muslim
- Ukhuwah Wathaniyah: paseduluran sesama bangsa
- Ukhuwah Basyariyah: paseduluran antar manungsa
Sedaya punika boten saged kawujud menawi kita atos, keras, boten toleran, utawi ngrasa paling bener piyambak.
Contoh utawi tuladha Moderasi Saben dinten ingkang saget kita tingali inggih punika:
- Wonten ing kulawarga: maringi ajaran agama kang seimbang, ora ngoyak, ora ngeculke.
- Wonten ing dakwah: ora nyela golongan liyan, dakwah nganggo hikmah lan welas asih.
- Wonten ing media sosial: nyebar berita kang apik, ora adu domba.
- Wonten ing ibadah: ora ngakeh-akeh nganti angelke awak dhewe, nanging tetep istiqamah lan njaga kualitas.
Ma’asyiral Muslimin rahimakumullah…
Sumangga kita renungi menawa Islam punika agami rahmat, dudu agami kekerasan. Islam rawuh maringi tentrem, dudu rasa sengit. Islam ngajarake kita dados umat tengahan, dudu golongan kang ngluwihi wates.
Sumangga padha gawe masjid dados pusat ilmu, hikmah, lan adem ayem, dudu panggonan kanggo adu domba utawa nyebar sengit.
Mugi Allah ﷻ maringi kita dados kawula ingkang moderat dalam beragama, istiqamah wonten ing akidah, lemah lembut ing dakwah, lan kiyat wonten ing prinsip kabeneran.
بَارَكَ الله لِي وَلَكُمْ بِاْلقُرْآنِ اْلعَظِيْمِ وَنَفَعَنِي وَإِيَّاكُمْ بِمَا فِيْهِ مِنَ الْآيَةِ وَذِكْرِ الْحَكِيْمِ. أَقُوْلُ قَوْلِي هَذَا فَأَسْتَغْفِرُ اللهَ العَظِيْمَ، إِنَّهُ هُوَ الغَفُوْرُ الرَّحِيْم
KHUTBAH II
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللّٰهُ. أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيْكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنْ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ لَا نَبِيَّ بَعْدَهُ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ المُجَاهِدِيْنَ الطَّاهِرِيْنَ.
أَمَّا بَعْدُ، فَيَا آيُّهَا الحَاضِرُوْنَ، أُوْصِيْكُمْ وَإِيَّايَ بِتَقْوَى اللّٰهِ وَطَاعَتِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ، وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى.
فَقَدْ قَالَ اللّٰهُ تَعَالَى فِي كِتَابِهِ الْكَرِيْمِ أَعُوْذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ، بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيْمِ: وَالْعَصْرِ. إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ. إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْر
إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا. اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ، وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيمَ، فِيْ الْعَالَمِيْنَ إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْد
اَللهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِيْنَ وَاْلمُؤْمِنَاتِ وَاْلمُسْلِمِيْنَ وَاْلمُسْلِمَاتِ اَلاَحْيآءُ مِنْهُمْ وَاْلاَمْوَاتِ. اللهُمَّ أَعِزَّ اْلإِسْلاَمَ وَاْلمُسْلِمِيْنَ وَأَذِلَّ الشِّرْكَ وَاْلمُشْرِكِيْنَ وَانْصُرْ عِبَادَكَ اْلمُوَحِّدِيَّةَ وَانْصُرْ مَنْ نَصَرَ الدِّيْنَ وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَ اْلمُسْلِمِيْنَ وَ دَمِّرْ أَعْدَاءَ الدِّيْنِ وَاعْلِ كَلِمَاتِكَ إِلَى يَوْمَ الدِّيْنِ. اللهُمَّ ادْفَعْ عَنَّا اْلبَلاَءَ وَاْلوَبَاءَ وَالزَّلاَزِلَ وَاْلمِحَنَ وَسُوْءَ اْلفِتْنَةِ وَاْلمِحَنَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ عَنْ بَلَدِنَا اِنْدُونِيْسِيَّا خآصَّةً وَسَائِرِ اْلبُلْدَانِ اْلمُسْلِمِيْنَ عآمَّةً يَا رَبَّ اْلعَالَمِيْنَ.
رَبَّنَا آتِناَ فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى اْلآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ. رَبَّنَا ظَلَمْنَا اَنْفُسَنَا وَاإنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُوْنَنَّ مِنَ اْلخَاسِرِيْنَ
عِبَادَ اللّٰهِ، إِنَّ اللّٰهَ يَأْمُرُ بِاْلعَدْلِ وَاْلإِحْسَانِ وَإِيْتاءِ ذِي اْلقُرْبىَ وَيَنْهَى عَنِ اْلفَحْشاءِ وَاْلمُنْكَرِ وَاْلبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ، وَاذْكُرُوا اللّٰهَ اْلعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ، وَاشْكُرُوْهُ عَلىَ نِعَمِهِ يَزِدْكُمْ، وَلَذِكْرُ اللّٰهِ أَكْبَرْ
Silahkan bergabung dengan kami di Grup Telegram, Wa, atau Facebook untuk mendapatkan materi terbaru dari KHUTBAHSINGKAT.com Klik GABUNG SEKARANG Wa.0812-4436-5554